Oprzeć coś na czymś to zwrot, który w formie imiesłowowej istnieje z przyimkami na (oparty na kimś / czymś) i o (oparty o kogoś / coś). Ze słownika pod red. Witolda Doroszewskiego dowiadujemy się, iż żeby opierać, musimy przystawić coś do czegoś, przysuwać tak, by dotykało, stawiać coś przy czymś albo na czymś, by się nie przewróciło; wspierać, podpierać, podtrzymywać. Zwrot opierać się definiowany jest, jako dotykanie czegoś przysunąwszy się, wesprzeć się na czymś, o coś. Można również mieć oparcie i podstawę w kimś lub czymś, np. oparty na rodzinie, na znajomych, na znajomości prawa.
Czasowniki opierać / opierać się i oprzeć / oprzeć się w języku polskim reprezentują stan rzeczy tzw. fizyczny lub abstrakcyjny. Znaczenie fizyczne jest dosłowne i odzwierciedlone w świecie poprzez np. oparcie się O ścianę/płot itd. Abstrakcyjne znaczenie pojawia się, gdy mówimy o przewidywaniach opierających się NA naszym rozumowaniu. Zatem, kiedy mówimy, że opieramy się o kogoś lub coś w sensie fizycznym, to mówimy o granicach fizycznych, np. opierając się o ścianę. Mówiąc, że opieramy się na kimś lub czymś, przyimek na wyraża przenośnie, dlatego np. zachęcając kogoś do obejrzenia filmu kryminalnego, nie powiemy, że fabuła oparta jest o fakty, a fabuła oparta jest na faktach.
Przykłady z Wielkiego słownika języka polskiego:
OPARTY O
- O ścianę – ‘świadomie przyjmować pozycję, w której, dotykając kogoś lub czegoś, nie możemy się przewrócić ani osunąć, bo ciężar naszego ciała opiera się na tym kimś lub czymś’
- O sąd – ‘być kierowanym do rozpatrzenia w instytucji nazwanej następującym rzeczownikiem’
Co ciekawe, z Dobrego słownika dowiadujemy się, że powiedzenie np. sąd opierał się o zeznania świadków jest błędne, gdyż poprawna forma będzie brzmieć sąd opierał się na zeznaniach świadków.
OPARTY NA
- Na filarach – ‘znajdować się w pozycji lub miejscu takim, że stykamy się z czymś w sposób, który uniemożliwia przewrócenie lub osunięcie się’
- Na faktach – ‘mieć kogoś lub coś za podstawę’
- Na rodzinie – ‘móc liczyć na czyjąś pomoc lub poparcie’
- Na linii frontu – ‘zatrzymywać działania w określonym miejscu’.
Źródła:
- opierać I – Wielki słownik W. Doroszewskiego PWN [dostęp: 27.11.2024 rok]
- opierać II – Wielki słownik W. Doroszewskiego PWN [dostęp: 27.11.2024 rok]
- oparty na – Poradnia językowa PWN [dostęp:27.11.2024 rok]
- oparty – Dobry słownik języka polskiego i poradnia językowa [dostęp: 28.11.2024 rok]
- Opieramy się na przyimku | Słownik poprawnej polszczyzny – Dobry słownik – poradnia językowa [dostęp: 28.11.2024 rok]
- Tak zwane imiesłowy czynne przeszłe (osiwiały mężczyzna, przemoknięta kurtka) | reguły językowe – Dobry słownik – poradnia językowa [dostęp: 28.11.2024 rok]
- opierać się – Wielki słownik języka polskiego PAN [28.11.2024 rok]
Link do filmiku:
Instagram Marysi: @spoko_i_co_z_tego_
